Tekst achterflap

Crises zijn geen uitzondering meer. Pandemieën, overstromingen, energiecrises en cyberdreigingen raken ons steeds vaker. Geopolitieke spanningen en oorlogsdreiging nemen toe. Hoe zorgen we ervoor dat we niet machteloos toekijken, maar sterker uit tegenslagen komen?

Samen Weerbaar biedt concrete strategieën om beter voorbereid te zijn. Dit boek laat zien hoe je je eigen weerbaarheid vergroot en hoe gemeenschappen samen sterker staan. Het combineert inzichten uit psychologie, sociologie, economie en technologie en vertaalt die naar praktische handvatten.

Hoe blijf je mentaal sterk in crisistijd?

Waarom is samenwerking cruciaal voor herstel?

Hoe leer je beter omgaan met onzekerheid en verandering?

Wat maakt een samenleving weerbaar tegen ontwrichting?

Met heldere uitleg, praktijkvoorbeelden en direct toepasbare adviezen helpt Samen Weerbaar je om voorbereid te zijn op onzekere tijden. Niet vanuit angst, maar met vertrouwen en actie. Weerbaarheid is geen luxe, maar een noodzaak. Dit boek laat zien hoe we die samen versterken.

Biografie

Jaap (Jacob Carel) van der Stel (1953), andragoloog, werkte van 1981 tot 1991 in de verslavingszorg. Van 1991 tot 1999 was hij hoofd preventie bij de Riagg in Haarlem. Daarna werkte hij als senior onderzoeker GGZ inGeest, partner van VUmc. Hiernaast was hij van 2009 tot en met 2022 verbonden aan de Hogeschool Leiden; vanaf 2010 in de functie van lector Geestelijke Gezondheidszorg. In 1995 promoveerde hij cum laude tot doctor in de sociale wetenschappen op het proefschrift Drinken, drank en dronkenschap; Vijf eeuwen drankbestrijding en alcoholhulpverlening in Nederland. In 2009 promoveerde hij ook tot doctor in de geneeskunde op een wetenschapsfilosofische studie over de zoektocht naar de determinanten en mechanismen van psychopathologie. Hij publiceert regelmatig over uiteenlopende onderwerpen in de psychiatrie (GGz) en verslavingszorg.

Inhoudsopgave

Vooraf 9 Wat kenmerkt dit boek? 9 Wat kun je verwachten van dit boek? 10 Voor wie is dit boek? 11 Waarom nu? 11 Terugkerende voorbeelden en centrale begrippen 11 Tip bij het gebruik van QR-codes 12 Inleiding – Waarom aandacht voor weerbaarheid? 13 De onvoorspelbaarheid van vandaag, de voorbereiding van morgen 13 Weerbaarheid is geen angst, maar vrijheid 14 Deel I – De noodzaak van weerbaarheid Hoofdstuk 1 – De veranderende wereld: de urgentie van weerbaarheid 19 De illusie van stabiliteit 19 De impact van crises op het dagelijks leven 23 Betekenis van weerbaarheid in de praktijk 26 Van afhankelijkheid naar veerkracht 29 Waarom dit boek? 30 Verder lezen 30 Hoofdstuk 2 – Zelfredzaamheid en gemeenschapskracht 31 De kwetsbaarheid van afhankelijkheid 31 Zelfredzaamheid is geen individualisme 32 De kracht van gemeenschappen in crisistijden 34 Zelfredzaamheid als gedeelde verantwoordelijkheid 36 Verder lezen 38 Hoofdstuk 3 – Mentale weerbaarheid in tijden van crisis 39 De werking van ons brein onder druk 39 Strategieën om je mentale weerbaarheid te versterken 44 Mentale weerbaarheid in langdurige crises 45 Herstellen na een crisis: de lange weg terug 50 Verder lezen 54Deel II – Hoe versterken we onze systemen? Hoofdstuk 4 – Van waakzaamheid naar actie: zo bereiden we ons beter voor 57 Waarom negeren we vaak waarschuwingen? 57 Van waakzaamheid naar actie: proactieve voorbereiding 60 Samen waakzamer: de kracht van gemeenschappen 62 Inclusieve waakzaamheid: niemand achterlaten in een crisis 62 Verder lezen 66 Hoofdstuk 5 – Aanpassingsvermogen als sleutel tot overleving 67 Aanpassingsvermogen als essentiële vaardigheid 67 Aanpassingsvermogen als collectieve kracht 71 Wendbaarheid in crisisrespons. Hoe kan snelle aanpassing levens redden? 75 Wendbaarheid als collectieve kracht 78 Slotgedachte: wendbaarheid is vrijheid 79 Verder lezen 80 Hoofdstuk 6 – De kracht van collectieve actie 81 Samenredzaamheid is belangrijk 81 Bouwen aan sociale veerkracht 85 Voorbeelden van collectieve veerkracht wereldwijd 86 Weerbaarheid als gedeelde verantwoordelijkheid 89 Verder lezen 91 Deel III – Weerbaarheid als maatschappelijke opgave Hoofdstuk 7 – Democratische stabiliteit als pijler van weerbaarheid 95 Fundamenten van democratische weerbaarheid? 95 Democratische structuren als fundament van weerbaarheid 97 Crisisbestendigheid van het Nederlandse bestuur 100 De dreiging van desinformatie en polarisatie 107 Conclusie: weerbaarheid als doorlopend proces 109 Verder lezen 110 Hoofdstuk 8 – Duurzaamheid als fundament voor weerbaarheid 111 Duurzaamheid als strategie voor een weerbare samenleving 111 Kwetsbare systemen: waar zitten de risico’s? 112 Hoe maken we duurzaamheid onderdeel van ons dagelijks leven? 119Sociale ongelijkheid verergert de impact van crises 122 Conclusie: weerbaarheid moet voor iedereen toegankelijk zijn 124 Verder lezen 125 Hoofdstuk 9 – Van kortetermijndenken naar een weerbare samenleving 127 Weerbaarheid begint met een andere manier van denken 127 Het Zwitserse model van crisisvoorbereiding en lessen voor Nederland 130 Hoe maken we crisisbestendigheid toegankelijk voor iedereen? 132 De rol van gemeenschappen en burgers in crisisweerbaarheid 134 Conclusie: van afhankelijkheid naar zelfredzaamheid 136 Verder lezen 137 Deel IV – Leren, verbinden, handelen Hoofdstuk 10 – Wat eerdere crises ons leerden 141 1. Lessen op individueel niveau – zelfredzaamheid begint vóór de crisis 142 2. De kracht van gemeenschappen – samen sterker, maar niet vanzelf 144 3. Leren in systemen – wat beleid en instituties kunnen meenemen uit crises 146 4. Wat moeten we meenemen? 148 Verder lezen 150 Hoofdstuk 11 – Weerbaarheid en veerkracht versterken elkaar 151 Meer dan alleen overleven 151 Weerbaarheid als fundament voor een veerkrachtige samenleving 152 Van inzicht naar actie: hoe passen we weerbaarheid toe? 153 De toekomst is maakbaar: van angst naar actieve hoop 154 Verder lezen 159 Naschrift – De grenzen van dit boek 161 Begrippenlijst 163 Bijlage 1 – Mentaal Noodpakket 173 Bijlage 2 – Voorbereiding op het wegvallen van basisvoorzieningen 183 Over de auteur 187

Details